آشنایی با تنظیمات دوربین عکاسی :
برای تنظیم دیافراگم و سرعت ، چهار حالت اصلی در دوربین یش بینی شده است . این حالت ها عبارتند از :
1 - حالت خودکار یا Program ( که با علامت P نشان داده میشود )
2 - حالت تنظیم دستی کامل یا Manual ( که با علامت M نشان داده میشود )
3- حالت تقدم دیافراگم یا Aperture priority ( که با علامت A یا AV نشان داده میشود )
4 - حالت تقدم سرعت یا Shutter priority ( که با علامت S و یا TV نشان داده میشود )
( B یا BULB حالتی است که شاتر تا زمانیکه دکمه شاتر فشرده نگه داشته باشد باز میماند.)
دسترسی به این حالتها در دوربینهای مختلف از طریق درجه تنظیمات ( Mode dial ) که در بالای دوربین قرار دارد و یا از طریق منوی دوربین میسر میشود.
1- حالت خودکار یا Program :
در اینحالت ، دوربین به حالت خودکار و بر حسب شرایط نوری محیط، میزان دیافراگم و سرعت را طوری انتخاب میکند که عکس از نظر روشنایی وضعیت مناسبی داشته باشد. اعمال بعضی از تنظیمات از قبیل ISO ، تنظیم سفیدی عکس ( white balance ) ، جبران روشنایی ( Exposure compensation ) و ... در این حالت عکاسی همچنان برای عکاس وجود دارد. در برخی از دوربینها حالت دیگری بنام Auto نیز وجود دارد که مشابه حات Program است با این تفاوت که اجازه اعمال هیچگونه تنظیمات دستی را به عکاس نمیدهد.
2- حالت تقدم دیافراگم یا Aperture priority :
در اینحالت ، که یکی از پر کاربردترین حالتهای تنظیم دوربین میباشد، عکاس ، دیافراگم مورد نظر خود را انتخاب میکند و دوربین، بطور خودکار و با توجه به شدت نور محیط و متناسب با دیافراگم انتخاب شده، سرعت را به گونه ای تنظیم میکند که نوردهی عکس مناسب باشد. این حالت عکاسی در شرایطی که عمق میدان عکس برای عکاس اهمیت بیشتری دارد ، انتخاب میشود . بدین معنا که چنانچه عکاس تمایل به ایجاد عمق میدان زیادی دارد دیافراگم بسته و بالعکس، چنانچه تمایل به ایجاد عمق میدان کمتری دارد ، دیافراگم بازتری را انتخاب میکند.
به تفاوت عمق میدان درعکسهای زیر توجه کنید هردو عکس با یک لنز و از یک منظره ولی با دیافراگمهای متفاوت گرفته شده اندا
استفاده از حالت Aperture priority و دیافراگم بسته و ایجاد عمق میدان بیشتر:
Canon EOS 400D , lens 18-55, 1:3.5-5.6 @ 55mm ,
Aperture priority ,Shutter speed : 1/50s, f:11 , ISO100
استفاده از حالت Aperture priority و دیافراکم باز بمنظور کم کردن عمق میدان و جداکردن سوژه از پس زمینه:
Canon EOS 400D , lens 18-55, 1:3.5-5.6 @55mm ,
Aperture priority , Shutter speed : 1/200s, f:5.6 , ISO100
استفاده از حالت Aperture priority و دیافراکم باز بمنظور کم کردن عمق میدان و جداکردن سوژه از پس زمینه:
استفاده از حالت Aperture priority و دیافراکم بسته بمنظور دستیابی به عمق میدان زیاد:
Canon EOS 400D , lens 50mm 1:1.8Aperture priority , Shutter speed : 1/400s, f:1.8 , ISO200
Canon EOS 400D , lens 18-55, 1:3.5-5.6 @18mm ,
Aperture priority , Shutter speed : 1/500s, f:16 , ISO100
علاوه بر این ، چنانچه جزئیات سوژه برای عکاس از اهمیت فوق العاده ای برخوردار باشد، عکاس میتواند دیافراگمی را که لنز در آن دیافراگم بهترین عملکرد را دارد ( optimal aperture ) انتخاب و تنظیم نموده و دوربین نیز بر حسب شرایط نوری سوژه ، سرعت مناسب را بطور خودکار انتخاب میکند. همانطور که در جلسات پیشین ذکر شد، هر لنز در دیافراگم خاصی که اغلب 2 یا 3 استاپ بسته تر از دیافراگم حداکثر لنز است بهترین عملکرد را دارد. دیافراگم های بازتر از این دیافراگم ممکن است باعث تاریکی گوشه های کادر ( vignetting ) که بخصوص در لنزهای زاویه باز ( wide angle ) دیده میشود و یا کاهش شارپ بودن لنز شود و از طرفی استفاده از دیافراگم های بسته تر از این دیافراگم میتواند باعث بروز پدیده پراکندگی نور ( diffraction ) شده و باز از کیفیت عکس بکاهد.
با این حالت عکاسی، بطور غیرمستقیم میتوان سرعت را نیز تحت کنترل داشت. برای مثال، در عکاسی ورزشی، بسیاری از عکاسان دوربین را در حالت Aperture priority قرار میدهند و با انتخاب دیافراگمی باز، امکان ایجاد عمق میدانی کم ، همزمان با دسترسی به سرعتی بالا را برای فیکس کردن حرکات ورزشکار فراهم می آورند. در چنین حالتی میتوان با بالابردن ISO ، امکان دستیابی به سرعتهای بالاتر را نیز فراهم آورد. به این نکته توجه داشته باشید که در اکثر دوربینهای SLR امروزی ، ISO تا 400 کیفیتی کاملا عالی، تا 800 بسیار خوب و تا 1600 کیفیتی قابل قبول ایجاد میکنند. ( البته در دوربینهای مدل 2007 این اعداد تا یک استاپ ارتقا یافته اند. ) در دوربینهای کمپاکت ، اغلب تنها حساسیت حداقل دوربین کیفیت خوبی دارد. حساسیت تا 200 نسبتا خوب ، حساسیت 400 قابل قبول و بالاتر از آن فقط در چاپ سایز کوچک تا 10 در 15 سانتیمتر قابل استفاده است.
3- حالت تقدم سرعت یا Shutter priority :
در این حالت، عکاس با توجه به سرعت حرکت سوژه ، سرعت شاتر را تنظیم مینماید و انتخاب مناسب دیافراگم را بر حسب شرایط روشنایی سوژه به دوربین وا مینهد. در این حالت نیز عکاس میتواند با کم و زیاد کردن ISO (در سرعت ثابت انتخاب شده )، بطور غیر مستقیم میزان باز بودن دیافراگم را نیز تحت کنترل داشته باشد.
در عکس زیر، از آنجا که منجمد کردن حرکات توسط سرعت بالا بیش از عمق میدان در اولویت بوده، از حالت Shutter priority استفاده شده است.
Nikon Coolpix 5700, Shutter priority, 1/500s , f 7.2
4 - حالت تنظیم دستی کامل یا Manual :
در این حالت، عکاس هم سرعت و هم دیافراگم را بطور دستی انتخاب میکند. این حالت تنظیم، بویژه زمانیکه از منابع نوردهی مصنوعی نظیر فلاش استفاده میشود و نور محیط در درجه دوم اهمیت قرار دارد و نیز کارهای هنری، مورد استفاده قرار میگیرد. از آنجا که فلاش در کمتر از 10.000/1 ثانیه نور خود را ساطع میکند، بنابراین در محیط تاریک فرقی نمیکند که سرعت دوربین فرضاً 200/1 ثانیه باشد و یا 10 ثانیه ، و لذا عکاس میتواند با انتخاب سرعت خیلی کم ، فرصت انجام کارهایی خاص و یا تنظیماتی را برای خود فراهم آورده و با چکاندن فلاش در زمان دلخواه، حرکت سوژه را نیز فیکس نماید.
برای گرفتن عکس بالا ، دوربین در حالت Manual قرار داده شده، سرعت روی 5 ثانیه تنظیم شده ، قطره آب چکانده شده و در لحظه مناسب فلاش زده شده است.
برای گرفتن این عکس ، دوربین در حالت Manual قرار داده شده و سرعت روی 5 ثانیه تنظیم شده است. شمع روشن شده ، شاتر چکانده شده، سپس شمع خاموش شده تا دود کند و آنگاه فلاش زده شده است.
و یا در شرایطی که نورمحیط در درجه دوم اهمیت است (فرضاً بعنوان پس زمینه ) ، میتوان نوردهی مناسب سوژه اصلی را با فلاش انجام داد. در این شرایط ، عکاس میتواند برحسب عمق میدان مورد نظر خود دیافراگم را انتخاب کرده و سرعت را نیز طوری انتخاب کند که حرکت سوژه باعث تاری ناشی از حرکت نشود و درعین حال حد متوسطی از روشنایی پس زمینه و محیط فراهم گردد .
Canon EOS 400D , lens 50mm 1:1.8
Shutter speed : 1/100s, f:1.8 , External flash bounced
5 - حالت BULB :
این حالت نیز اغلب کاربردهای هنری دارد. در اینحالت ، تا زمانیکه عکاس دکمه شاتر را فشرده نگاه دارد، شاتر باز مانده و حسگر در معرض نور سوژه باقی میماند. مثال کاربردی برای اینحالت، عکاسی از رعدو برق است. برای عکاسی از رعد وبرق میتوان دوربین را در حالت BULB قرار داد و به سمتیکه بیشترین میزان رعدوبرقها حادث میشود ثابت نمود. سپس دکمه شاتر را در حالت فشرده نگاه داشت و پس از وقوع رعدو برق دکمه را رها کرد. برای اینکار دوربین حتماً بایستی روی سه پایه و دور از منبع نوری قرار گیرد.
حالات سه گانه خود تنظیم و یا نیمه خود تنظیم فوق الذکر یعنی Shutter priority ، Program و Aperture priority ممکن است بر حسب اینکه شما چه نوع نورسنجی را برای دوربین خود تنظیم و یا انتخاب کرده اید ، تنظیمات متفاوتی را اعمال کرده و نتیجه ای متفاوت از آنچه انتظار داشته اید فراهم آورند.
عمدتا سه حالت نوسنجی در دوربینها وجود دارد. این حالتها عبارتند از
نورسنجی متوسط یا matrix metering ( و یا Average metering ) که نورسنجی را برای کل سطح کادر بطور متوسط انجام میدهد.
نورسنجی با اولویت قسمت وسط کادر ( Centre weighted metering )
نورسنجی نقطه ای که نور سنجی را برای 1 تا 3 درصد مرکز کادر انجام میدهد ( Spot metering )
